ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟ 2 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 27

 1 Να αντιστοιχίσετε τα αποσπάσματα στη στήλη α με τις μεταφράσεις τους στη στήλη β

Στήλη α	Στήλη β
1 Λύσανδρος δ` εἶπε τοῖς παρ’ αὐτοῦ ἑπομένοις,	Α μόλις τους δουν να έχουν βγει και να έχουν διασκορπιστεί στη Χερρόνησο
2 ἐπεὶ ἦν ἡμέρα πέμπτη ἐπιπλέουσι τοῖς Ἀθηναίοις,	Β και επειδή αγόραζαν τα τρόφιμα από μακριά και επειδή περιφρονούσαν τον Λύσανδρο
3 ἐπὰν κατίδωσιν αὐτοὺς ἐκβεβηκότας καὶ ἐσκεδασμένους κατὰ τὴν Χερρόνησον	Γ Αυτοί έκαναν αυτά, όπως διέταξε
4 ὅπερ ἐποίουν πολὺ μᾶλλον καθ’ ἑκάστην ἡμέραν	Δ Ο Λύσανδρος τότε, είπε σ’ αυτούς που τους κατασκόπευαν κατά διαταγή του,
5  τά τε σιτία πόρρωθεν ὠνούμενοι καὶ καταφρονοῦντες δὴ τοῦ Λυσάνδρου	Ε κάτι που έκαναν συχνότατα κάθε μέρα Ε
6  ὅτι οὐκ ἀντανῆγεν.	ΣΤ έβγαζε τα πλοία του από το λιμάνι
7  ἀποπλέοντας τοὔμπαλιν παρ’ αὐτὸν ἆραι ἀσπίδα κατὰ μέσον τὸν πλοῦν	Ζ αφού ήταν η πέμπτη μέρα που οι Αθηναίοι έπλεαν εναντίον του,
8 Οἱ δέ ταῦτα ἐποίησαν ὡς ἐκέλευσε.	Η επιστρέφοντας με τα πλοία προς αυτόν να σηκώσουν ψηλά ασπίδα στη μέση της διαδρομής.

2  Ποια επίπτωση είχε στους Αθηναίους η καθυστέρηση της ναυμαχίας από τον Λύσανδρο;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3 Πώς χαρακτηρίζετε τους Αθηναίους για τη στάση τους;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4 Για καθεμιά από τις επόμενες λέξεις να γράψετε δύο ομόρριζες στη νέα ελληνική απλές ή σύνθετες

επιπλέουσι
κατίδωσι
εκβεβηκότας
εσκεδασμένους
αντανηγε

5  εποίουν, αραι  Να γράψετε τρεις σύνθετες ομορριζες λέξεις στη νέα ελληνική στις οποίες τα ρήματα αυτά να χρησιμοποιούνται ως δεύτερο συνθετικό.

εποίουν………………………………………………………………………………………………………………………

αραι……………………………………………………………………………………………………………………………

6 να συμπληρώσετε τον πίνακα με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστικών

	Δοτ ενικού	Ονομ πληθ	Αιτ πληθ
ημέρα
Αθηναίοις
ασπίδα

]

7 Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τον κατάλληλο τύπο των ρημάτων

εκέλευσε    γ πληθ υποτ αορίστου
ειπε    γ πληθ ευκτικήε ενεστώτα
εκβεβηκότας  γ πληθ οριστικής παρατατικού
αραι  γ ενικό υποτ ενεστώτα
επιπλέουσι    απαρέμφατο ενεστώτα

ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

Δείτε την τανία εδώ

ΑΦΗΓΗΣΗ

Γραπτή παρουσίαση μιας ιστορίας, μιας σειράς γεγονότων που συνιστούν την υπόθεση ενός αφηγηματικού κειμένου ( τον μύθο γύρω από τον οποίο πλέκεται ).Η παρουσίαση αυτή γίνεται με κάποια ιδιαίτερη σειρά και  τεχνική

                                                       ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Α. Διήγηση Ο πεζογράφος αφηγείται σε γ πρόσωπο ( απρόσωπα, χωείς να συμμετέχει )

                    Τα λόγια των ηρώων τα αναφέρει σε πλάγιο λόγο (έμμεση αφήγηση)

                    Οπτική γωνία : παντογνώστης αφηγητής

Β. Μίμηση 1 Αφηγείται ένα πλαστό πρόσωπο, δηλαδή φανταστικό, σε α πρόσωπο

2   Μεικτός τρόπος : ο αφηγητής είτε απρόσωπος, είτε πλαστός, αλλά διακόπτεται με

την παρεμβολή άλλων προσώπων που διαλέγονται σε ευθύ λόγο.

3    Διάλογος : απουσιάζει εντελώς ο αφηγητής. Θεατρική τεχνική.

                                ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ – ΕΣΤΙΑΣΗ - ΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

1         Δραματοποιημένος αφηγητής. Είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Συμμετέχει στα δρώμενα είτε ως πρωταγωνιστής, είτε ως αυτόπτης μάρτυρας Αφηγείται σε α πρόσωπο. Εσωτερική εστίαση

2         Παντογνώστης, απρόσωπος αφηγητής, αμέτοχος στην ιστορία. Αφηγείται σε γ πρόσωπο. μηδενική εστίαση

α) παντογνώστης παρατηρητής  που καταγράφει τα πάντα, σκέψεις, συναισθήματα και σχολιάζει   β) αντικειμενικός παρατηρητής, αφήνει να μιλήσουν τα γεγονότα και δε σχολιάζει.

                                                ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

ΕΞΩΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1         ο χρόνος του πομπού ( ο χρόνος κατά τον οποί ο πομπός στέλνει το μήμυμά του )

2         ο χρόνος του δέκτη ( ο χρόνος κατά τον οποίο ο δέκτης δέχεται το μήνυμα )

3         ο χρόνος των γεγονότων ( η χρονική στιγμή κατά την οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα της της αφήγησης )

              ΕΣΩΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1 ο χρόνος των γεγονότων, οχρόνος της ιστορίας, της δράσης.το τμήμα του φυσικού χρόνου μέσα στο οποίο εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα της ιστορίας με κάποια φυσική σειρά, διάρκεια και αλληλουχια

2 ο χρόνος της αφήγησης, αφηγηματικός χρόνος. οριοθετείται από την έναρξη και το τέλος της αφήγησης. μέσα σε αυτόν παρουσιάζονται τα γεγονότα με κάποια τεχνική.

 Ο χρόνος της ιστορίας παρουσιάζεται στην αφήγηση με διάφορους τρόπους και επιλεκτικά κατά τμήματα : άλλα γεγονότα παρουσιάζονται αναδρομικά, άλλα συμπυκνωμένα ή άλλα παραλείπονται.  Έτσι ο χρόνος της αφήγησης δε συμπίπτει με τον χρόνο της ιστορίας. έχει διαφορετική σειρά, διάρκεια και συχνότητα.

ΡΥΘΜΟΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

τον καθορίζουν

1         η χρονική σειρά, η σειρά με την οποία ο αφηγητής παρουσιάζει τα γεγονότα σπάνια ταυτίζεται με τη φυσική σειρά με την οποία διαδραματίστηκαν στην ιστορία. Παραβιάζει τη φυσική διαδοχή τους . Μπορεί να αρχίζει από τα μισάκαι να συμπληρώνει τον χρόνο που προηγήθηκε με παρεκβάσεις ή αναδρομές. Έτσι προκύπτουν αναχρονίες.

α) αναδρομικές αφηγήσεις- αναλήψεις Περιλαμβάνουν γεγονότα προγενέστερα από το σημείο της ιστορίας που βρίσκεται ο αφηγητής

β) πρόδρομες αφηγήσεις προλήψεις. Αναφέρονται εκ των προτέρων σε γεγονότα που πρόκειται να συμβούν.

Η χρονική σειρά μπορεί να είναι

·       ομαλή – γραμμική

·       in medias res

·       αντίστροφη

·       με εγκυβωτισμούς

·       παρεκβάσεις

·       προοικονομία

·       προσήμανση

2         χρονική διάρκεια.  Ο χρόνος της αφήγησης έχει συνήθως μικρότερη διάρκεια από τον χρόνο της ιστορίας. Ο αφηγητής άλλα γεγονότα τα συμπικνώνει σε μικρό χρονικό τμήμα κι άλλοτε επιμηκύνει τον χρόνο. Τη συμπύκνωση και το άπλωμα τα πετυχαίνει με :

·       έλλειψη, αφηγηματικό κενό

·       σύνοψη

·       επιβράδυνση

·       παύση

χρόνος αφήγησης < χρόνος ιστορίας

χρόνος αφήγησης > χρόνος ιστορίας

χρόνος αφήγησης χρόνος ιστορίας σκηνή

3         αφηγηματική συχνότητα. Ενώ ένα γεγονός συμβαίνει μόνο μια φορά, στην αφήγηση ενδέχεται να παρουσιάζεται περισσότερες, αφηγημένο κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο.Την αφηγηματική συχνότητα καθορίζουν

·       οι επαναλήψεις

·       οι παραλληλίες

Προοικονομία.Η φροντίδα του συγγραφέα να προετοιμάσει την εξέλιξη της πλοκής σύμφωνα με την οικονομία του έργου, να δημιουργήσει τις κατάλληλες προυποθέσεις, ώστε εκείνα που θα ακολουθήσουν να φαίνονται φυσικά και λογικά επακόλουθα όσων έχουν προηγηθεί.

Προσήμανση.  Ο προιδεασμός, η ψυχική προετοιμασία του αναγνώστη με κάποιο υπαινιγμό του αφηγητή για όσα θα ακολουθήσουν στην αφήγηση.

                                                    ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ

α) Διάκριση της περιγραφής από την αφήγηση

Η περιγραφή απεικονίζει με το λόγο τα βασικά γνωρίσματα ενός αντικειμένου. Το αντικείμενο αυτό παρουσιάζεται στατικά μέσα στο χώρο, ενώ ο χρόνος φαίνεται να έχει «παγώσει». Αυτό συμβαίνει ακόμη και στην περίπτωση ενός κινούμενου αντικειμένου, οπότε η περιγραφή απεικονίζει το αντικείμενο που κινείται και όχι την ενέργεια της κίνησης με τα αίτια και τις συνέπειες της. Αντίθετα στην αφήγηση ένα πρόσωπο / πράγμα / ομάδα / θεσμός / ιδέα παρουσιάζεται δυναμικά, καθώς ενεργεί, κινείται ή μεταβάλλεται μέσα στο χρόνο. Επομένως η αφήγηση σχετίζεται με την εξέλιξη των γεγονότων και αναφέρεται στις αιτίες και τα αποτελέσματα τους. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η περιγραφή ανήκει στα στατικά στοιχεία ενός κειμένου, ενώ η αφήγηση στα δυναμικά, αφού η πρώτη μας δίνει πληροφορίες σχετικά με το «είναι» και η δεύτερη με το «γίγνεσθαι» των πραγμάτων.

Η κοιλάδα συνταράχτηκε από τον αχό και τον αντίλαλο. Το φεγγάρι βούλιαξε μέσα στους καπνούς, τα χαμοβούνια τρέμανε και οι άρρωστες φυλλωσιές των παραταγμένων δέντρων σάλεψαν βίαια στο πέρασμα του. Πήγαν κι ήρθανε με τη λικνιστική κίνηση που κάνουν τα ενάλια φυτά, όταν ένα τέρας του βυθού περάσει σύρριζα, σαρώνοντας με τις δυνατές φτερούγες το βαρύ νερό...

                                                                                    Στρ. Μυριβήλη, Τοπίο, Κ.Ν.Λ. Β΄ Λυκείου, σ. 281-285

Η διάκριση ανάμεσα στην περιγραφή και την αφήγηση δεν είναι απόλυτη. Πολλές φορές τα όρια συγχέονται· π.χ. στην περιγραφή της λειτουργίας μιας μηχανής ή μιας διαδικασίας (βλ. Περιγραφή σ.180-181). Στην περίπτωση αυτή μολονότι έχουμε μια σειρά από πράξεις/ενέργειες, μπορούμε να μιλήσουμε για περιγραφή και όχι για αφήγηση, επειδή οι ενέργειες αυτές είναι επαναλαμβανόμενες και επομένως αποτελούν σταθερά γνωρίσματα του αντικειμένου της περιγραφής.

β) Η περιγραφή μέσα στην αφήγηση

Η αφήγηση και η περιγραφή συνδέονται στενά. Μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο κείμενο ή ακόμα και στην ίδια περίοδο π.χ. «Χίμηξε μέσα στην κοιλάδα» (αφήγηση)/ «ασυγκράτητο τέρας οργισμένο από... σύγκορμο» (περιγραφή). Όταν ο συγγραφέας παρεμβάλλει μια περιγραφή σε ένα αφηγηματικό κείμενο, επιδιώκει ορισμένους από τους παρακάτω στόχους:

• Να σκιαγραφήσει τα πρόσωπα, να στήσει το σκηνικό της δράσης και γενικά να φωτίσει την αφήγηση με διάφορες άμεσες ή έμμεσες πληροφορίες.
• Να πετύχει τη μετάβαση από το ένα αφηγηματικό μέρος στο άλλο.
• Να προκαλέσει αγωνία και αναμονή (suspens) στον αναγνώστη με την επιβράδυνση της δράσης, αφού με την περιγραφή φαίνεται ότι σταματάει ο αφηγηματικός χρόνος.
• Να προσφέρει αισθητική απόλαυση στον αναγνώστη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟΝ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ

                  

                                                ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ

                                                               ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ü  1  Τι γνωρίζετε για την καταγωγή (γέννηση, οικογενειακό περιβάλλον), τη μόρφωση του Ξενοφώντα και τις πολιτικές συνθήκες της εποχής του;

ü  2    Ποιοι λόγοι οδήγησαν τον Ξενοφώντα στην εξορία;

ü  3  . Να κατατάξετε τα ακόλουθα βιογραφικά στοιχεία του Ξενοφώντα κατά χρονική σειρά:

α) Συμμετείχε ως μισθοφόρος στο στράτευμα του Κύρου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη.

β) Μεγάλωσε σε εύπορη οικογένεια στον Δήμο της Ερχιάς Αττικής.

γ) Ακολούθησε τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο στη μάχη της Κορωνείας.

δ) Υπηρέτησε στο σώμα των ιππέων της πατρίδας του, της Αθήνας.

ε) Οδήγησε τους Έλληνες μισθοφόρους (τους Μυρίους) από τα βάθη της Ασίας στην

πατρίδα τους.

ü  4. Να εξηγήσετε γιατί οι Αθηναίοι εξόρισαν τον Ξενοφώντα από την πατρίδα του (394 π.Χ.) και γιατί, πολύ αργότερα (365 π.Χ.), ανακάλεσαν αυτή την απόφασή τους

ü  5. Να αναφέρετε τα Ιστορικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο δύο έργων αυτής της κατηγορίας.

ü  6. Ο Ξενοφών είχε τη φιλοδοξία να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη. Πόσο επιτυχημένη θεωρείται η προσπάθειά του;

ü  7  Πώς αναδεικνύεται η πίστη του Ξενοφώντα σε υψηλές αξίες;

ü  8. α) Πώς αξιολογήθηκε το έργο του Ξενοφώντα στην Αλεξανδρινή και τη Ρωμαϊκή εποχή;

β) Σε ποια κατηγορία των έργων του Ξενοφώντα ανήκουν τα Ἑλληνικά και σε ποια χρονική περίοδο αναφέρονται;

ü  9. α) Σε ποια κατηγορία των έργων του Ξενοφώντα ανήκουν τα Ἑλληνικά και σε ποια χρονική περίοδο αναφέρονται;

β) Να αναφέρετε τους τίτλους των υπολοίπων έργων του Ξενοφώντα που ανήκουν στην ίδια κατηγορία με τα Ἑλληνικά.

ü  10. Τι γνωρίζετε για τη συμμετοχή του Ξενοφώντα στην εκστρατεία του Κύρου;

ü  11 . Ποιες ήταν οι σχέσεις του Ξενοφώντα με την πόλη της Σπάρτης;

ü  12. Να κατατάξετε κατά χρονική σειρά τα ακόλουθα βιογραφικά στοιχεία του Ξενοφώντα:

α) Εγκαταστάθηκε στον Σκιλλούντα της Ολυμπίας, όπου ασχολήθηκε με το συγγραφικό του έργο.

β) Εξορίστηκε από την πατρίδα του, την Αθήνα.

γ) Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το κτήμα του, στον Σκιλλούντα, και να μετακομίσει

στην Κόρινθο.

δ) Οι Αθηναίοι επέτρεψαν στον Ξενοφώντα να επαναπατριστεί, μετά από την άρση του ψηφίσματος για εξορία.

ε) Έστειλε τους γιους του Γρύλλο και Διόδωρο να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό.

              14. Τι γνωρίζετε για τη μόρφωση του Ξενοφώντα και ποιες ιστορικές μορφές άσκησαν επίδραση στην προσωπικότητα και τις ιδέες του;

ü  15. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα έργα του Ξενοφώντα; Να αναφέρετε τους τίτλους των έργων μιας κατηγορίας

ü  16. Να αναφέρετε τα Σωκρατικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο δύο έργων αυτής της κατηγορίας

ü  17. Πώς δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός του Ξενοφώντα ως «ρεπόρτερ» και πώς απο-τυπώνεται στο έργο του η εικόνα των πολιτικών εξελίξεων του 4ου π.Χ. αι.;

ü  18. Ποιες είναι οι απόψεις του Ξενοφώντα για την «αθέτηση του λόγου» και την «παράβαση των όρκων»;

ü  19. Ποιον χαρακτηρισμό απέδωσαν στον Ξενοφώντα οι θαυμαστές του έργου του στη ρωμαϊκή εποχή και γιατί;

ü  20 Ποιες στρατιωτικές υπηρεσίες προσέφερε ο Ξενοφών στον Αγησίλαο;

ü  21. Οι Αθηναίοι με ψήφισμά τους εξόρισαν τον Ξενοφώντα, επειδή:

α) αρνήθηκε να υπηρετήσει στον αθηναϊκό στρατό,

β) κατατάχτηκε ως μισθοφόρος στον στρατό του Κύρου, στη Μ. Ασία,

γ) ανήκε στην τάξη των ιππέων και συναναστρεφόταν με τον Σωκράτη,

δ) στη μάχη της Κορωνείας (494 π.Χ.), παρατάχτηκε με τον βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο εναντίον της πατρίδας του,

ε) δεν επέτρεψε στους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό.

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση, σημειώνοντας το αντίστοιχο γράμμα και να αναφέρετε αν οι Αθηναίοι αναθεώρησαν το ψήφισμα αυτό και με ποια αφορμή.

ü  22. α) Να εξηγήσετε γιατί δεν είναι εύκολη η ειδολογική και η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα.

β) Σε ποια κριτήρια στηρίζεται η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα;

ü  23 Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται τα έργα του Ξενοφώντα; Να γράψετε δύο τίτλους έργων από κάθε κατηγορία.

ü  24. Να αναφέρετε τα Διδακτικά έργα του Ξενοφώντα και να δώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο δύο έργων αυτής της κατηγορίας.

ü  25. Από την περιγραφή ποιων γεγονότων αναδεικνύεται η ικανότητα του Ξενοφώντα να ζωντανεύει με δραματική ένταση μεμονωμένες εντυπωσιακές σκηνές

ü  26. Ποιες συνέπειες έχει, κατά τον Ξενοφώντα, η ασέβεια προς τους θεούς στην εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων

ü  27. Ποια δημοφιλέστερα έργα του Ξενοφώντα χρησιμοποιήθηκαν ως διδακτικά βιβλία

από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα και για ποιους λόγους;

β) Ποια είναι η πιθανότερη χρονολογική κατάταξη των έργων του;