Γ ΡΙΤΣΟΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ

Μάθημα: Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Τάξη: Α' Ημερήσιου Γενικού Λυκείου

Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Επιτάφιος¹ (απόσπασμα)

XV

Στο παραθύρι στέκοσουν κι οι δυνατές σου οι πλάτες

 φράζαν ακέρια την μπασιά , τη θάλασσα, τις τράτες,

κι ο ίσκιος σου σαν αρχάγγελος πλημμύριζε το σπίτι

 και κει στ’ αυτί σου σπίθιζε η γαζία του αποσπερίτη.

Κι ήταν το παραθύρι μας η θύρα όλου του κόσμου

 κι έβγαζε στον παράδεισο που τ’ άστρα ανθίζαν, φως μου.

Κι ως στέκοσουν και κοίταζες το λιόγερμα ν’ ανάβει,

σαν τιμονιέρης φάνταζες κι η κάμαρα καράβι.

Και μες στο χλιό⁴ και γαλανό το απόβραδο - έγια λέσα –

 με αρμένιζες στη σιγαλιά του γαλαξία μέσα.

Και το καράβι βούλιαξε κι έσπασε το τιμόνι

και στου πελάγου το βυθό πλανιέμαι τώρα μόνη

Κι ακόμα μήτε να πνιγώ, μήτε ν’ ανέβω πάνω·

 κάνω από κάπου να πιαστώ και φύκι μόνο πιάνω.

Το φύκι σπάει κι ο ωκεανός με σέρνει στα νερά του

κι ούδε γνωρίζω τώρα ποιο το πάνου, ποιο το κάτου

                                                          (Επιτάφιος, 1936)

Το ποίημα Επιτάφιος εμπνεύστηκε ο Γιάννης Ρίτσος συγκινημένος από τον θρήνο της μάνας που έχασε το παιδί της την Πρωτομαγιά του 1936.

^[1]             μπασιά :η είσοδος

^[1]             δέντρο με κίτρινο μυρωδάτο λουλούδι

^[1]             ζεστό

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

α

α.1. Το ποίημα, κατά τη γνώμη σας, ως προς τη μορφή του εντάσσεται στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση; (5 μονάδες)

α.2. Να βρείτε δύο (2) μορφικά του χαρακτηριστικά που επαληθεύουν την προηγούμενη απάντησή σας. (10 μονάδες)

α.3. Το απόσπασμα προέρχεται από τη μεγάλη ποιητική σύνθεση του Γιάννη Ρίτσου Επιτάφιος. Να εντοπίσετε δύο (2) λέξεις ή φράσεις του που επιβεβαιώνουν τον θρηνητικό χαρακτήρα στον οποίο παραπέμπει ο τίτλος. (10 μονάδες)

                                                                                                       ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

^β

β.1. Στις τρεις τελευταίες στροφές κυριαρχεί το εκφραστικό σχήμα της αλληγορίας (της εκτεταμένης δηλαδή μεταφοράς ή παρομοίωσης). Να εντοπίσετε το σχήμα αυτό και να αποκαλύψετε αυτό που πραγματικά ο ποιητής εννοεί. (10 μονάδες)

β.2. Με άξονα το χρόνο (πριν και μετά) το ποίημα χωρίζεται σε δύο ενότητες. Να τις διακρίνετε. (5 μονάδες)

β.3. Να εντοπίσετε δύο (2) μεταφορές, δύο (2) εικόνες και μία (1) παρομοίωση στις πέντε πρώτες στροφές. (10 μονάδες)

                                                                                               ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 25

γ  «Το πρώτο έργο του Ρίτσου στο οποίο εισβάλλει το δημοτικό τραγούδι είναι ο Επιτάφιος.» Να επιβεβαιώσετε την παραπάνω άποψη με στοιχεία από τη μορφή και το περιεχόμενο του ποιήματος. ( στίχος, περιεχόμενο)  Μονάδες 25

δ α Στηριζομενοι σε στίχους του ποιήματος να περιγράψετε τη συναισθηματική κατάσταση της μάνας  (Μονάδες 10)

δ β Τα ποιήματα του Ρίτσου είναι εμπνευσμένα από τους αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα. Να επιβεβαιώσετε την άποψη με στοιχεία μέσα από το ποίημα. (Μονάδες 15)