Απόψεις για τα greeklish

Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/04/2011 06:34

Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιμόνως και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται, κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμία αγωνία ορθογραφίας μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.

Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας -η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!

Απειλείται όμως η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;

Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μνμ (μήνυμα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα.

Είναι πλέον μάταιο να χαρακτηρίσουμε τα greeklish μία σύγχρονη μάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, οι νέοι θεωρούν δεδομένη τη γραφή κυρίως στα κινητά με αυτή τη μορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόμπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισμός του κακού μαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους νέους, να τους επηρεάσουμε και να τους δείξουμε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουμε τα greeklish.

Δεν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το μήνυμα που στέλνει στο φίλο του στην …καθαρόαιμη ελληνική γλώσσα.

Με την καμία…

Ο Πλάτων, ο Ισοκράτης και άλλοι καταδίκαζαν τη γραφή επειδή πίστευαν ότι αδυνατίζει τη μνήμη και ότι αποδίδει μόνο κατά προσέγγιση τον ενδιάθετο λόγο.

Η γραφή, τότε, ήταν η νέα τεχνολογία.

Ένα φαινόμενο εξαπλώνεται σε τέτοιο βαθμό για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί φανερά εξυπηρετεί ανάγκες και δεύτερον επειδή δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος που να αντιπροτείνει. Έτσι, λοιπόν, αντί να καταδιώκουμε τα greeklish ας ανακαλύψουμε τις ανάγκες που καλύπτoυν και ας θέσουμε απέναντι έναν πύργο, ψηλό, ατίθασο που θα διεκδικήσει το μυαλό και την ψυχή των νέων δίνοντάς τους προοπτική. Είναι παράλογο να ζητάμε από τους νέους να εγκαταλείψουν τα greeklish όταν αυτό που τους αντιπροτείνουμε είναι το απαρχαιωμένο επιχείρημα του Πλάτωνα.

Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο μέλλον μέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει μέσα από τα …τσιπάκια.

Ας μην υποτιμάμε την αντίληψη των μαθητών μας.

Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι;

Η ανησυχία των προβληματισμένων «ανορθόγραφων» ορθογράφων είναι αποστολή sms χωρίς αναφορά!

Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εμπνέει το μαθητή!

Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε μία με τα greeklish…


* Η Ελένη Νικολαΐδου είναι ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενημερωτικού δικτύου alfavita.gr

ΕΡΓΑΣΊΕΣ

1 Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του κειμένου και πώς αυτό επιβεβαιώνεται; Πού έχει δημοσιευτεί αυτό το κείμενο και πώς το συμπεραίνετε; 

2 Ποιο είναι το θέμα και ποια η κατευθυντήρια ιδέα σε αυτό το κείμενο;

3 Με ποια επιχειρήματα η συντάκτρια τεκμηριώνει τις θέσεις της;

4 Να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο θα εκθέτετε τις προσωπικές σας απόψεις για τη χρησιμοποίηση των  greeklish. Πιστεύετε ότι αλλοιώνουν την ελληνική γλώσσα ή όχι και γιατί;

Σήμα κινδύνου από σαράντα ακαδημαϊκούς
Διακήρυξη για την ελληνική γλώσσα

Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να εκδηλώνεται μία τάση να αντικατασταθεί το ελληνικό αλφάβητο από το λατινικό. Η τάση αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές – με χρήστες κρατικές υπηρεσίες ακόμη και Α.Ε.Ι. – σε κείμενα προβαλλόμενα από την τηλεόραση αλλά και από σχετικές προτροπές ξένων ραδιοφωνικών σταθμών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η προσπάθεια αυτή, η οποία θα καταφέρη καίριο πλήγμα κατά της ελληνικής σκέψης και όλων των πτυχών του ελληνικού πολιτισμού που εκφράζονται με γραπτά κείμενα, αλλά και των γένει ανθρωπιστικών σπουδών, έφτασε μέχρι ν’ απασχολήση τον Τύπο και ν’ αποτελέση αντικείμενο ερωτήσεων βουλευτών προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η γλώσσα μας η αρχαιότατη αλλά πάντα σύγχρονη και ζώσα, αυτή η γλώσσα που εμπλούτισε όχι μόνο τη λατινική, αλλά και τις κυριώτερες ευρωπαϊκές γλώσσες, που έχει και οπτικά συνδεθή άρρηκτα με το αλφάβητό της, δεν είναι δυνατό να υποστή μείωση με την κατάργησή του από εμάς τους ίδιους. Είναι αδιανόητο να δεχθούμε ως Έλληνεςτην μεταμφίεση της γραφής μας με την κατάργηση πολλών γραμμάτων της, που δεν πέρασαν στο λατινικό αλφάβητο, και με την αντικατάστασή τους από άλλα υποτίθεται ηχητικώς παραπλήσια γράμματά του.
Όταν άλλοι λαοί, όπως π.χ. Γάλλοι και Ισπανοί μάχονται ως σήμερα να διατηρήσουν μέχρι τη τελευταία τους λεπτομέρεια τον τρόπο γραφής των κειμένων τους με το δικό τους αλφάβητο, εδώ, με την δικαιολογία της δήθεν διευκόλυνσής μας στην παγκόσμια επικοινωνία, επιχειρείται η αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου των 2.500 και πλέον χρόνων με το λατινικό. Ως λαός, που μέσα από το ίδιο αλφάβητο της γλώσσας του μετέδωσε τον πολιτισμό σε όλο των κόσμο, εμείς οι Έλληνες δεν είναι δυνατόν παρά να αρνούμεθα να εγκαταλείψουμε την ιστορική μας γραφή. Όχι μόνο γιατί αχρηστεύεται ένα από τα θεμελιακά στοιχεία του πολιτισμού μας, αποκόβοντάς μας από τις μέχρι σήμερα εκδηλώσεις του, αλλά και γιατί έτσι αγνοείται η σχέση αλφαβήτου και γλώσσας. Μιας γλώσσας, που ο τρόπος της γραπτής της απόδοσης έμεινε αναλλοίωτος επί ολόκληρες χιλιετίες ως σήμερα.
Θεωρούμε ανόσια αλλά και ανόητη κάθε προσπάθεια να αντικατασταθή η ελληνική γραφή στο λίκνο της, εφ’ όσον μάλιστα σε άλλες χώρες ανάλογες απόπειρες μεταβολής του τρόπου γραφής – σε μερικές περιπτώσεις πολύ δυσχερέστερης της ελληνικής – προσέκρουσαν στην καθολική και οργισμένη αντίδραση των λαών των χωρών αυτών. Όπως και επί Ενετών, όταν αυτοί στα μέρη που κυριαρχούσαν προσπάθησαν να αντικαταστήσουν στα ελληνικά κείμενα τους ελληνικούς χαρακτήρες με λατινικούς, έτσι και τώρα θα αντισταθούμε, καλώντας όλους τους συνέλληνες ν’ αντιδράσουν για την πρόρριζα εξαφάνιση των ανίερων αυτών σχεδίων.

ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ
Οι μηχανές μιλούν πολλά ελληνικά

Του Νίκου Γ. Ξυδάκη
Την περασμένη Κυριακή δημοσιεύθηκε στην «Κ» η διακήρυξη των σαράντα μελών της Ακαδημίας Αθηνών, με την οποία εκφράζουν την ανησυχία τους για τη διαφαινόμενη τάση αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου από το λατινικό. Προτού ασχοληθούμε με την ουσία των καταγγελλομένων, οφείλουμε να πούμε ότι η ίδια η πράξη των Αθανάτων τούς τιμά· δείχνει ότι τελούν εν εγρηγόρσει, ότι αφουγκράζονται το ρεύμα της ζωής και λαμβάνουν τα μηνύματά της. Η πράξη τους απαντά επίσης εμμέσως σε αναίτιες και εύκολες επικρίσεις κατά της Ακαδημίας.

Ωστόσο, στο «σήμα κινδύνου» των ακαδημαϊκών, πίσω από αρκετές εύστοχες και ειλικρινείς οπωσδήποτε επισημάνσεις, ο προσεκτικός αναγνώστης ανιχνεύει κάποιες παρανοήσεις ή ατελή γνώση της πραγματικότητας· ακόμη κι ένα πέπλο τεχνοφοβίας. Αναφέρουν λ.χ. «Η τάση (αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου απότ ο λατινικό) αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές...». Ομως, ο υπολογιστής είναι εργαλείο για παραγωγή κειμένου, σαν τη γραφομηχανή ή το μολύβι· δεν παράγει μόνος του κείμενα. Νομίζω ότι το κυριολεκτικό είναι «σε κείμενα παραγόμενα με (μέσω) ηλεκτρονικούς υπολογιστές». Ετσι αποφεύγουμε την άκριτη απόρριψη, και μπαίνουμε σε μια οδό κατανόησης, προτού φτάσουμε στην κρίση.

Ασφαλώς στις μέρες μας περισσεύουν οι ανοήτως ενθουσιώδεις με την περιβόητη «μηχανοργάνωση» που θα λύσει τα προβλήματα της γραφειοκρατίας, θα εκσυγχρονίσει την κρατική μηχανή και άλλες τέτοιες ασυναρτησίες. Αλλά δεν χρειάζεται να πηγαίνουμε στο άλλο άκρο: να στήνουμε απέναντί μας το φάντασμα της μηχανής, που απειλεί τη γλώσσα...

Διότι, δεύτερον, ακριβώς στο καινοφανές περιβάλλον των υπολογιστών και του Διαδικτύου, η ελληνική γλώσσα εδραιώθηκε εξαιρετικά σύντομα - τουλάχιστον από την εποχή του ελληνοπρεπούς Macintosh (δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80) και εδώ και μία πενταετία στα πλήρως εξελληνισμένα Windows 95 (και 98 κ.ο.κ.). Αρα, όσοι θεωρούν ότι οι υπολογιστές δεν «μιλούν» ελληνικά, μάλλον δεν έχουν καμία επαφή με το σημερινό περιβάλλον, και έχουν κατά νουν τις πράγματι άχαρες μηχανές της περασμένης δεκαετίας (με DOS, δύσχρηστους κειμενογράφους κ.ά.) Ομως, ο προσωπικός υπολογιστής, το PC, είναι τέκνο της δεκαετίας του '80, τέκνο της Καλιφόρνιας και του κυρίαρχου αγγλοσαξονικού πολιτισμού και ήταν φυσικό να αρχίσει να μιλάει τη lingua franca των καιρών μας. Το ότι σε λιγότερο από είκοσι χρόνια κατόρθωσε να «μιλάει» στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, προσμετρείται ασφαλώς στις αρετές του.

Και τα ελληνικά τα μιλάει όλο και καλύτερα το PC. Και βοηθάει πολλούς ανθρώπους της γραφής, πιεσμένους επαγγελματίες ή μερακλήδες ερασιτέχνες, λόγιους και τεχνοκράτες, επιστήμονες και έμπορους, πεπειραμένους ή αρχάριους, μεγαλύτερους ή νέους, να γράφουν ευχερέστερα και αποτελεσματικά. Και περισσότερο. Καλύτερα ή ωραιότερα, δεν ξέρω, αυτό θα το δούμε στην πορεία, αν και εφόσον οι υπολογιστές παραμείνουν με την παρούσα μορφή (που διόλου δεν το νομίζω).

Οσο για τα περίφημα greeklish, που υποτίθεται μιλιούνται στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, στους εικονικούς θαλάμους συνομιλιών (chat rooms), εν γένει στο Διαδίκτυο (ιδού ένας ταχύτατος και ευτυχής εξελληνισμός του Internet), άλλος ένας μύθος... Τα greeklish υπήρξαν, πράγματι· όσο ακόμη δεν «περνούσαν» οι ελληνικοί χαρακτήρες στα διάφορα προγράμματα. Σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα σε όλο το κοινόχρηστο λογισμικό του Διαδικτύου μπορείς να χρησιμοποιήσεις το πλήρες ελληνικό αλφάβητο, το σύμφωνο με τα πρότυπα του ΕΛΟΤ (ISO-8889-7). Πολύ σύντομα επίσης, με την επικράτηση του διεθνούς προτύπου Unicode, το ελληνικό αλφάβητο (και το πολυτονικό) θα υποστηρίζεται εγγενώς - έχει τεράστια σημασία αυτό- από το σύνολο του παραγόμενου λογισμικού.

Το Διαδίκτυο εξελληνίστηκε από τη στιγμή που υπήρξε ελληνικό περιεχόμενο, η κρίσιμη μάζα «άυλης ύλης» που γέμισε ιστοσελίδες και έχτισε ελληνικούς δικτυακούς τόπους - τις ψηφιακές κοινότητες των Ελλήνων. Προτού φτάσουμε όμως στον εξελληνισμό του Δικτύου, το κυριότερο λογισμικό (κειμενογράφοι, βάσεις δεδομένων κ.λπ.) είχε επίσης εξελληνιστεί και όλοι μπορούν να γράφουν καθαρά κείμενα με μοντέρνα ή, κυρίως, ιστορικά τυπογραφικά στοιχεία, όπως τα Απλά Ελληνικά (Didot), τα Ελζεβίρ (Times), τα Πελασγικά (Porson), τα Αττικά (New Hellenic) κ.ο.κ.

Εχει λοιπόν νόημα να μιλάμε για το σήμερα, το τι συμβαίνει στη συντριπτική πλειονότητα των υπολογιστικών συστημάτων που πωλούνται σήμερα σε νοικοκυριά, σπουδαστές, σχολεία και επιχειρήσεις, όχι για ένα θολό χθες. Ο κίνδυνος για τη γλώσσα, όσο υπάρχει, προέρχεται από ανθρώπους, πολιτικές και νοοτροπίες· όχι από μηχανές.