Απόψεις για τα greeklish

Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/04/2011 06:34

Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιμόνως και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται, κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμία αγωνία ορθογραφίας μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.

Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας -η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!

Απειλείται όμως η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;

Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μνμ (μήνυμα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα.

Είναι πλέον μάταιο να χαρακτηρίσουμε τα greeklish μία σύγχρονη μάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, οι νέοι θεωρούν δεδομένη τη γραφή κυρίως στα κινητά με αυτή τη μορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόμπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισμός του κακού μαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους νέους, να τους επηρεάσουμε και να τους δείξουμε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουμε τα greeklish.

Δεν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το μήνυμα που στέλνει στο φίλο του στην …καθαρόαιμη ελληνική γλώσσα.

Με την καμία…

Ο Πλάτων, ο Ισοκράτης και άλλοι καταδίκαζαν τη γραφή επειδή πίστευαν ότι αδυνατίζει τη μνήμη και ότι αποδίδει μόνο κατά προσέγγιση τον ενδιάθετο λόγο.

Η γραφή, τότε, ήταν η νέα τεχνολογία.

Ένα φαινόμενο εξαπλώνεται σε τέτοιο βαθμό για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί φανερά εξυπηρετεί ανάγκες και δεύτερον επειδή δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος που να αντιπροτείνει. Έτσι, λοιπόν, αντί να καταδιώκουμε τα greeklish ας ανακαλύψουμε τις ανάγκες που καλύπτoυν και ας θέσουμε απέναντι έναν πύργο, ψηλό, ατίθασο που θα διεκδικήσει το μυαλό και την ψυχή των νέων δίνοντάς τους προοπτική. Είναι παράλογο να ζητάμε από τους νέους να εγκαταλείψουν τα greeklish όταν αυτό που τους αντιπροτείνουμε είναι το απαρχαιωμένο επιχείρημα του Πλάτωνα.

Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο μέλλον μέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει μέσα από τα …τσιπάκια.

Ας μην υποτιμάμε την αντίληψη των μαθητών μας.

Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι;

Η ανησυχία των προβληματισμένων «ανορθόγραφων» ορθογράφων είναι αποστολή sms χωρίς αναφορά!

Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εμπνέει το μαθητή!

Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε μία με τα greeklish…


* Η Ελένη Νικολαΐδου είναι ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενημερωτικού δικτύου alfavita.gr

ΕΡΓΑΣΊΕΣ

1 Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του κειμένου και πώς αυτό επιβεβαιώνεται; Πού έχει δημοσιευτεί αυτό το κείμενο και πώς το συμπεραίνετε; 

2 Ποιο είναι το θέμα και ποια η κατευθυντήρια ιδέα σε αυτό το κείμενο;

3 Με ποια επιχειρήματα η συντάκτρια τεκμηριώνει τις θέσεις της;

4 Να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο θα εκθέτετε τις προσωπικές σας απόψεις για τη χρησιμοποίηση των  greeklish. Πιστεύετε ότι αλλοιώνουν την ελληνική γλώσσα ή όχι και γιατί;

Σήμα κινδύνου από σαράντα ακαδημαϊκούς
Διακήρυξη για την ελληνική γλώσσα

Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να εκδηλώνεται μία τάση να αντικατασταθεί το ελληνικό αλφάβητο από το λατινικό. Η τάση αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές – με χρήστες κρατικές υπηρεσίες ακόμη και Α.Ε.Ι. – σε κείμενα προβαλλόμενα από την τηλεόραση αλλά και από σχετικές προτροπές ξένων ραδιοφωνικών σταθμών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η προσπάθεια αυτή, η οποία θα καταφέρη καίριο πλήγμα κατά της ελληνικής σκέψης και όλων των πτυχών του ελληνικού πολιτισμού που εκφράζονται με γραπτά κείμενα, αλλά και των γένει ανθρωπιστικών σπουδών, έφτασε μέχρι ν’ απασχολήση τον Τύπο και ν’ αποτελέση αντικείμενο ερωτήσεων βουλευτών προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η γλώσσα μας η αρχαιότατη αλλά πάντα σύγχρονη και ζώσα, αυτή η γλώσσα που εμπλούτισε όχι μόνο τη λατινική, αλλά και τις κυριώτερες ευρωπαϊκές γλώσσες, που έχει και οπτικά συνδεθή άρρηκτα με το αλφάβητό της, δεν είναι δυνατό να υποστή μείωση με την κατάργησή του από εμάς τους ίδιους. Είναι αδιανόητο να δεχθούμε ως Έλληνεςτην μεταμφίεση της γραφής μας με την κατάργηση πολλών γραμμάτων της, που δεν πέρασαν στο λατινικό αλφάβητο, και με την αντικατάστασή τους από άλλα υποτίθεται ηχητικώς παραπλήσια γράμματά του.
Όταν άλλοι λαοί, όπως π.χ. Γάλλοι και Ισπανοί μάχονται ως σήμερα να διατηρήσουν μέχρι τη τελευταία τους λεπτομέρεια τον τρόπο γραφής των κειμένων τους με το δικό τους αλφάβητο, εδώ, με την δικαιολογία της δήθεν διευκόλυνσής μας στην παγκόσμια επικοινωνία, επιχειρείται η αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου των 2.500 και πλέον χρόνων με το λατινικό. Ως λαός, που μέσα από το ίδιο αλφάβητο της γλώσσας του μετέδωσε τον πολιτισμό σε όλο των κόσμο, εμείς οι Έλληνες δεν είναι δυνατόν παρά να αρνούμεθα να εγκαταλείψουμε την ιστορική μας γραφή. Όχι μόνο γιατί αχρηστεύεται ένα από τα θεμελιακά στοιχεία του πολιτισμού μας, αποκόβοντάς μας από τις μέχρι σήμερα εκδηλώσεις του, αλλά και γιατί έτσι αγνοείται η σχέση αλφαβήτου και γλώσσας. Μιας γλώσσας, που ο τρόπος της γραπτής της απόδοσης έμεινε αναλλοίωτος επί ολόκληρες χιλιετίες ως σήμερα.
Θεωρούμε ανόσια αλλά και ανόητη κάθε προσπάθεια να αντικατασταθή η ελληνική γραφή στο λίκνο της, εφ’ όσον μάλιστα σε άλλες χώρες ανάλογες απόπειρες μεταβολής του τρόπου γραφής – σε μερικές περιπτώσεις πολύ δυσχερέστερης της ελληνικής – προσέκρουσαν στην καθολική και οργισμένη αντίδραση των λαών των χωρών αυτών. Όπως και επί Ενετών, όταν αυτοί στα μέρη που κυριαρχούσαν προσπάθησαν να αντικαταστήσουν στα ελληνικά κείμενα τους ελληνικούς χαρακτήρες με λατινικούς, έτσι και τώρα θα αντισταθούμε, καλώντας όλους τους συνέλληνες ν’ αντιδράσουν για την πρόρριζα εξαφάνιση των ανίερων αυτών σχεδίων.

ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ
Οι μηχανές μιλούν πολλά ελληνικά

Του Νίκου Γ. Ξυδάκη
Την περασμένη Κυριακή δημοσιεύθηκε στην «Κ» η διακήρυξη των σαράντα μελών της Ακαδημίας Αθηνών, με την οποία εκφράζουν την ανησυχία τους για τη διαφαινόμενη τάση αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου από το λατινικό. Προτού ασχοληθούμε με την ουσία των καταγγελλομένων, οφείλουμε να πούμε ότι η ίδια η πράξη των Αθανάτων τούς τιμά· δείχνει ότι τελούν εν εγρηγόρσει, ότι αφουγκράζονται το ρεύμα της ζωής και λαμβάνουν τα μηνύματά της. Η πράξη τους απαντά επίσης εμμέσως σε αναίτιες και εύκολες επικρίσεις κατά της Ακαδημίας.

Ωστόσο, στο «σήμα κινδύνου» των ακαδημαϊκών, πίσω από αρκετές εύστοχες και ειλικρινείς οπωσδήποτε επισημάνσεις, ο προσεκτικός αναγνώστης ανιχνεύει κάποιες παρανοήσεις ή ατελή γνώση της πραγματικότητας· ακόμη κι ένα πέπλο τεχνοφοβίας. Αναφέρουν λ.χ. «Η τάση (αντικατάστασης του ελληνικού αλφαβήτου απότ ο λατινικό) αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές...». Ομως, ο υπολογιστής είναι εργαλείο για παραγωγή κειμένου, σαν τη γραφομηχανή ή το μολύβι· δεν παράγει μόνος του κείμενα. Νομίζω ότι το κυριολεκτικό είναι «σε κείμενα παραγόμενα με (μέσω) ηλεκτρονικούς υπολογιστές». Ετσι αποφεύγουμε την άκριτη απόρριψη, και μπαίνουμε σε μια οδό κατανόησης, προτού φτάσουμε στην κρίση.

Ασφαλώς στις μέρες μας περισσεύουν οι ανοήτως ενθουσιώδεις με την περιβόητη «μηχανοργάνωση» που θα λύσει τα προβλήματα της γραφειοκρατίας, θα εκσυγχρονίσει την κρατική μηχανή και άλλες τέτοιες ασυναρτησίες. Αλλά δεν χρειάζεται να πηγαίνουμε στο άλλο άκρο: να στήνουμε απέναντί μας το φάντασμα της μηχανής, που απειλεί τη γλώσσα...

Διότι, δεύτερον, ακριβώς στο καινοφανές περιβάλλον των υπολογιστών και του Διαδικτύου, η ελληνική γλώσσα εδραιώθηκε εξαιρετικά σύντομα - τουλάχιστον από την εποχή του ελληνοπρεπούς Macintosh (δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80) και εδώ και μία πενταετία στα πλήρως εξελληνισμένα Windows 95 (και 98 κ.ο.κ.). Αρα, όσοι θεωρούν ότι οι υπολογιστές δεν «μιλούν» ελληνικά, μάλλον δεν έχουν καμία επαφή με το σημερινό περιβάλλον, και έχουν κατά νουν τις πράγματι άχαρες μηχανές της περασμένης δεκαετίας (με DOS, δύσχρηστους κειμενογράφους κ.ά.) Ομως, ο προσωπικός υπολογιστής, το PC, είναι τέκνο της δεκαετίας του '80, τέκνο της Καλιφόρνιας και του κυρίαρχου αγγλοσαξονικού πολιτισμού και ήταν φυσικό να αρχίσει να μιλάει τη lingua franca των καιρών μας. Το ότι σε λιγότερο από είκοσι χρόνια κατόρθωσε να «μιλάει» στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, προσμετρείται ασφαλώς στις αρετές του.

Και τα ελληνικά τα μιλάει όλο και καλύτερα το PC. Και βοηθάει πολλούς ανθρώπους της γραφής, πιεσμένους επαγγελματίες ή μερακλήδες ερασιτέχνες, λόγιους και τεχνοκράτες, επιστήμονες και έμπορους, πεπειραμένους ή αρχάριους, μεγαλύτερους ή νέους, να γράφουν ευχερέστερα και αποτελεσματικά. Και περισσότερο. Καλύτερα ή ωραιότερα, δεν ξέρω, αυτό θα το δούμε στην πορεία, αν και εφόσον οι υπολογιστές παραμείνουν με την παρούσα μορφή (που διόλου δεν το νομίζω).

Οσο για τα περίφημα greeklish, που υποτίθεται μιλιούνται στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, στους εικονικούς θαλάμους συνομιλιών (chat rooms), εν γένει στο Διαδίκτυο (ιδού ένας ταχύτατος και ευτυχής εξελληνισμός του Internet), άλλος ένας μύθος... Τα greeklish υπήρξαν, πράγματι· όσο ακόμη δεν «περνούσαν» οι ελληνικοί χαρακτήρες στα διάφορα προγράμματα. Σήμερα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Σήμερα σε όλο το κοινόχρηστο λογισμικό του Διαδικτύου μπορείς να χρησιμοποιήσεις το πλήρες ελληνικό αλφάβητο, το σύμφωνο με τα πρότυπα του ΕΛΟΤ (ISO-8889-7). Πολύ σύντομα επίσης, με την επικράτηση του διεθνούς προτύπου Unicode, το ελληνικό αλφάβητο (και το πολυτονικό) θα υποστηρίζεται εγγενώς - έχει τεράστια σημασία αυτό- από το σύνολο του παραγόμενου λογισμικού.

Το Διαδίκτυο εξελληνίστηκε από τη στιγμή που υπήρξε ελληνικό περιεχόμενο, η κρίσιμη μάζα «άυλης ύλης» που γέμισε ιστοσελίδες και έχτισε ελληνικούς δικτυακούς τόπους - τις ψηφιακές κοινότητες των Ελλήνων. Προτού φτάσουμε όμως στον εξελληνισμό του Δικτύου, το κυριότερο λογισμικό (κειμενογράφοι, βάσεις δεδομένων κ.λπ.) είχε επίσης εξελληνιστεί και όλοι μπορούν να γράφουν καθαρά κείμενα με μοντέρνα ή, κυρίως, ιστορικά τυπογραφικά στοιχεία, όπως τα Απλά Ελληνικά (Didot), τα Ελζεβίρ (Times), τα Πελασγικά (Porson), τα Αττικά (New Hellenic) κ.ο.κ.

Εχει λοιπόν νόημα να μιλάμε για το σήμερα, το τι συμβαίνει στη συντριπτική πλειονότητα των υπολογιστικών συστημάτων που πωλούνται σήμερα σε νοικοκυριά, σπουδαστές, σχολεία και επιχειρήσεις, όχι για ένα θολό χθες. Ο κίνδυνος για τη γλώσσα, όσο υπάρχει, προέρχεται από ανθρώπους, πολιτικές και νοοτροπίες· όχι από μηχανές.

Η χρήση των greeklish

Κείμενο 1

«Οι νέοι θα πληρώσουν ακριβά τα greeklish» 

Τον κίνδυνο της «αποξένωσης» των Ελλήνων από την εικόνα των ελληνικών λέξεων, λόγω της αυξανόμενης χρήσης των «greeklish», επισήμανε ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Γεώργιος Μπαμπινιώτης, προειδοποιώντας ότι «οι νέοι άνθρωποι θα το πληρώσουν ακριβά».

Μιλώντας στα Χανιά, σε ημερίδα του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου για τη γλώσσα, ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκε στην ανάγκη στήριξης της ελληνικής γλώσσας σε ένα επίπεδο ποιότητας.

«Εγώ θα έλεγα στον κόσμο που μας ακούει: ‘’τη γλώσσα και τα μάτια σας’’. Θα έλεγα ότι σε ημέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουμε σε ό,τι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοση μας και με τον πιο εύγλωττο τρόπο η γλώσσα μας», ανέφερε ο κ. Μπαμπινιώτης και πρόσθεσε:

«Δεν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω από όλα η γλώσσα είναι αξία».

Αναφερόμενος στην ευρέως διαδεδομένη χρήση των «greeklish» (Ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες) μεταξύ των νέων που στέλνουν γραπτά μηνύματα από τα κινητά τηλέφωνα ή συνομιλούν μέσω του Διαδικτύου, ο Ομότιμος και Επίτιμος Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής, και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τόνισε:

«Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόμος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης. Αυτό μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά. Έχουμε ελληνικές γραμματοσειρές και μπορούμε, αξιοποιώντας το Διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά μέσα, να χρησιμοποιούμε τις ελληνικές γραμματοσειρές που έχουν το προτέρημα να δίνουν την εικόνα της λέξης, το οπτικό ίνδαλμα, και να μας συμφιλιώνουν με την ορθογραφία της λέξης και με τη σημασία της».

 

Κείμενο 2

Γιατί πρέπει να πείτε ΟΧΙ στα greeklish

Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων σήμερα, οι ελληνικοί χαρακτήρες υποστηρίζονται θαυμάσια στο διαδίκτυο. Επομένως δεν υπάρχει λόγος χρήσης των greeklish.

Κείμενα γραμμένα με αυτό το σύστημα γραφής, είναι δυσανάγνωστα και πολλές φορές δυσνόητα. Πολλοί χρήστες του διαδικτύου αποφεύγουν να διαβάζουν μεγάλα κείμενα γραμμένα σε greeklish, καθώς είναι ιδιαίτερα κουραστικά κατά την ανάγνωση.

Τα greeklish στις ιστοσελίδες, αποτελούν τροχοπέδη για βασικές λειτουργίες, όπως αυτήν της αναζήτησης. Εκτός αυτού, σήμερα, τα greeklish σε μια ιστοσελίδα μειώνουν το κύρος της.

Πολλοί προσπαθούν να κρύψουν την ανορθογραφία τους, οχυρωμένοι πίσω απ’ αυτόν τον τύπο γραφής. Αυτή δεν είναι λύση. Είναι προτιμότερο να διαβάζει κάποιος ένα ανορθόγραφο κείμενο γραμμένο στα ελληνικά, παρά τα τρισάθλια greeklish. Εξάλλου, αν δεν προσπαθήσετε να γράφετε στα ελληνικά, πως θα μάθετε να γράφετε ορθογραφημένα;

Πολλοί χρήστες που χρησιμοποιούν αυτόν τον τύπο γραφής, επικαλούνται την δικαιολογία ότι «με τα greeklish» δεν χρειάζεται να γράφεις ορθογραφημένα. Αυτό τώρα δηλαδή, θεωρείται καλό; Παρ’ όλα αυτά όμως, υποσυνείδητα οι περισσότεροι προσπαθούν να γράψουν «ορθογραφημένα greeklish»!

Μια άλλη δικαιολογία είναι «η συνήθεια». Έχετε αποπειραθεί άραγε ποτέ να συμπληρώσετε δημόσια και μη έγγραφα, χρησιμοποιώντας greeklish; Προφανώς όχι. Γιατί λοιπόν να γίνεται αυτή η επίκληση στο διαδίκτυο;

Το να γράφει πλέον κάποιος σε greeklish, αφ’ ενός υποδηλώνει μια ασέβεια προς τους αναγνώστες, με την έννοια ότι τους ταλαιπωρεί κατά την ανάγνωση κι αφ’ ετέρου δηλώνει μια έλλειψη σεβασμού και προς το ίδιο του το γραπτό.

«Μαγκιά» δεν είναι να γράφεις γρήγορα, ή να προσπαθείς να καλύψεις τις αδυναμίες σου οχυρωμένος πίσω απ΄αυτή τη γραφή. «Μαγκιά» σήμερα είναι να προσπαθείς να γράφεις σωστά ελληνικά

Κείμενο 3

Sou stelno ena minima 

Τα λατινοελληνικά ή αν προτιμάτε greeklish τείνουν να καθιερωθούν ως η... επίσημη γλώσσα των Ελλήνων, στο Internet
Δύσκολο να διαβάζεις, πιο εύκολο να γράφεις
Σπαζοκεφαλιές το «Θ» το «Η», το «Ψ» και το «Ω»
    Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία τα θεωρούν «άσχημα» και τα αντιμετωπίζουν ως «απειλή» απέναντι στην ελληνική γλώσσα. Όλοι όμως τα χρησιμοποιούν σχεδόν πάντα. Γιατί τα λατινοελληνικά (ή greeklish, σύμφωνα με τον όρο που έχει επικρατήσει) τείνουν να καθιερωθούν ως η... επίσημη γλώσσα των Ελλήνων, στο Internet.
    Πριν από λίγα χρόνια ήταν η τεχνολογία που δεν επέτρεπε τη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου. Σήμερα, δεν το επιτρέπει ο... εθισμός στα greeklish. Η τεχνολογία εξελίχθηκε, τα περισσότερα προγράμματα είναι πλέον συμβατά με τους ελληνικούς χαρακτήρες, όμως τα μηνύματα που ανταλλάσσουν οι Έλληνες μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου γράφονται σε «φραγκοχιώτικα», σχεδόν κατ΄ αποκλειστικότητα. Οκτώ στους δέκα Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό γράφουν πάνω από τα μισά τους μηνύματα σε λατινοελληνικά, ενώ για τους κατοίκους της Ελλάδας, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 69%.
    Το πώς «γεννιέται» και χρησιμοποιείται μια «νέα» γλώσσα επιχείρησε να καταγράψει επιστημονικά ένας Έλληνας γλωσσολόγος από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, ο δρ Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, ο οποίος, στις αρχές του 1999, έστειλε σε διάφορες ελληνικές λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μια σειρά από ερωτηματολόγια, ζητώντας από τους αποστολείς και παραλήπτες ηλεκτρονικών μηνυμάτων να αξιολογήσουν τα... φραγκολεβαντίνικα του κυβερνοχώρου.
    Τα αποτελέσματα και οι αναλύσεις παρουσιάστηκαν πριν από λίγον καιρό στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στην 20ή Συνάντηση Εργασίας του Τομέα Γλωσσολογίας που πραγματοποιήθηκε εκεί. Ο κ. Ανδρουτσόπουλος, ανακοινώνοντας την εργασία του, τόνισε αυτό που τον εντυπωσίασε περισσότερο απ' όλα: πως, παρ' όλο που τα greeklish χρησιμοποιούνται ευρέως από τους Έλληνες χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο και καθορισμένο λατινοελληνικό αλφάβητο, το οποίο να ακολουθείται πιστά. «Οι χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μεταγράφουν τα ελληνικά ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους, χρησιμοποιώντας ο καθένας το προσωπικό του λατινοελληνικό αλφάβητο, με συνέπεια άλλοτε μεγαλύτερη κι άλλοτε μικρότερη», σημειώνει.
    Εκείνοι που απάντησαν στα ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια ήταν εκπρόσωποι όλων των ηλικιακών ομάδων (από 24 έως 45 ετών), φανατικοί ή μη χρήστες e-mail. Στην προσπάθειά του να διερευνήσει τη στάση τους απέναντι στα λατινοελληνικά, ο κ. Ανδρουτσόπουλος κατέληξε στο συμπέρασμα πως το 82% δέχεται τη χρήση του γλωσσικού αυτού «ιδιώματος» ως «εργαλείο» που διευκολύνει την ηλεκτρονική επικοινωνία, ενώ το 67% τα δέχεται ως «αναγκαίο κακό».
    Όπως ήταν αναμενόμενο, οι νέοι σε ηλικία χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου «συμφιλιώνονται» με τη χρήση λατινοελληνικών πολύ πιο εύκολα απ' ό,τι εκείνοι που βρίσκονται στην ηλικία των 35 έως 54 ετών. «Τον χαρακτηρισμό "αναγκαίο κακό" δέχονται όλοι οι χρήστες ηλικίας 35-44 ετών, αλλά μόνο το 63% της ηλικιακής ομάδας 25-34 και το 54,5% εκείνων που η ηλικία τους δεν ξεπερνά τα 24 χρόνια», σημειώνεται στην έρευνα.
    Σ' ό,τι αφορά την αισθητική των greeklish, οι γνώμες διίστανται: σχεδόν οι μισοί χρήστες (ποσοστό 53%) θεωρούν πως τα λατινοελληνικά είναι «άσχημα», ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό (47%) δεν πιστεύει πως η νέα αυτή γλώσσα των Ελλήνων του κυβερνοχώρου είναι «ακαλαίσθητη». Και εδώ οι απόψεις διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία. Όπως σημειώνει ο κ. Ανδρουτσόπουλος, «έξι από τους επτά χρήστες ηλικίας 45-54 ετών (ποσοστό 86%) θεωρούν τα λατινοελληνικά "άσχημα", ενώ το 50%-56% των νεώτερων σε ηλικία χρηστών δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη».
    «Εμφανισιακά» τα greeklish φαίνεται να... αρέσουν περισσότερο στις γυναίκες, μιας και μόνο τέσσερις στις 10 (ποσοστό 41%) τα χαρακτηρίζουν «άσχημα», σε αντίθεση με το 60,5% των ανδρών. Κι όπως τονίζεται στην έρευνα, οι χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που μένουν στην Ελλάδα κρίνουν αυστηρότερα την εμφάνιση των greeklish από εκείνους που ζουν στο εξωτερικό, αλλά και από τον μέσο όρο. (Το χαρακτηρισμό «άσχημα» δίνει το 75% εκείνων που ζουν στην Ελλάδα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μέσο όρο είναι 61,5%).
    Η ανάγνωση των λατινοελληνικών δυσκολεύει τους χρήστες e-mail πολύ περισσότερο απ' ό,τι η γραφή τους. Στην έρευνα που πραγματοποίησε ο γλωσσολόγος δρ Γιάννης Ανδρουτσόπουλος από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, οι μισοί σχεδόν (ποσοστό 46%) από τους χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δήλωσαν πως «είναι δύσκολο και κουραστικό να διαβάζεις τα greeklish», ενώ μόνον δύο στους δέκα (ποσοστό 28%) απάντησαν πως «είναι δύσκολο να τα γράφεις».

    Σύμφωνα με τον κ. Ανδρουτσόπουλο, εντονότερο πρόβλημα, τόσο στην ανάγνωση όσο και στη γραφή των greeklish, αντιμετωπίζουν εκείνοι που βρίσκονται στην ηλικία από 45 έως 54 ετών και όσο αυξάνεται η ηλικία τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσχέρεια στη χρήση των λατινοελληνικών.
    Πάντως, η δύναμη της συνήθειας και στην περίπτωση αυτή έρχεται να απαλύνει τις... εντυπώσεις. Όσοι γράφουν πάνω από 30 μηνύματα την εβδομάδα, θεωρούν πως η ανάγνωση των greeklish είναι δύσκολη και κουραστική, σε ποσοστό 33%. Το αντίστοιχο ποσοστό για εκείνους που γράφουν έως 10 μηνύματα την εβδομάδα είναι 41%. Όπως, εξάλλου, τονίζεται στην ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας, πολλοί από τους χρήστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σημειώνουν στην απάντησή τους το σχόλιο: «συνηθίζεις γρήγορα».
    Οι... σπαζοκεφαλιές των greeklish είναι τα γράμματα «Θ» (Θήτα), «Η» (Ήτα), «Ψ» (Ψι), «Ξ» (Ξι) και «Ω» (Ωμέγα). Τα γράμματα αυτά, συνήθως, ο κάθε χρήστης τα «μεταφράζει» στα λατινοελληνικά με τον δικό του τρόπο: φωνητικά (με βάση το πώς ακούγεται το κάθε γράμμα), ορθογραφικά (έτσι ώστε να μοιάζει όσο γίνεται με τους ελληνικούς χαρακτήρες) ή σύμφωνα με τη θέση τους στο λατινικό πληκτρολόγιο (το «θ» (Θήτα) γράφεται «u», γιατί εκεί βρίσκεται στο λατινικό πληκτρολόγιο, το «ψ» (Ψι) «c» κ.ο.κ.).
    Σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Ανδρουτσόπουλο, το επάγγελμα καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο γραφής που θα ακολουθήσει ο κάθε χρήστης e-mail. «Οι γλωσσολόγοι μεταγράφουν φωνητικά, ενώ οι δημοσιογράφοι ορθογραφικά», σημειώνει ο ίδιος. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως εκείνοι που χρησιμοποιούν τη μια ή την άλλη «μέθοδο», θα γράψουν ένα κείμενο στα greeklish με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Η ιδιοσυγκρασία τού καθενός, αλλά και μια σειρά από άλλους παράγοντες, είναι αυτοί που θα καθορίσουν την τελική εικόνα μιας επιστολής γραμμένης σε... greeklish. 

 Κείμενο 4

Καλό ή kalo, κάτι ή kt, tpt ή τίποτα; Το φαινόμενο greeklish είναι γεγονός, και έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Διαβάστε παρακάτω και επιλέξτε ανάμεσα στο σωστό και το lathos.

Άρθρα, εκπομπές, blogs, chatrooms, εφημερίδες ασχολούνται με το μέγεθος που έχει πάρει η χρήση των greeklish και τις επιπτώσεις που έχει στην Ελληνική γλώσσα. Η έρευνά μου ξεκίνησε πληκτρολογώντας στην τρισμέγιστη μηχανή αναζήτησης Google τη λέξη greeklish. Ξαφνιάστηκα, βλέποντας ως εναλλακτικές επιλογές αναζήτησης της google μηχανής, τα εξής: greeklish translator, greeklish converter, greeklish to greek. Αμέσως άρχισα να αναρωτιέμαι φωναχτά, «καλέ, από πότε υπάρχουν ειδικές “μηχανές” μετατροπής και μετάφρασης από greeklish σε απλά ελληνικά;». Αυτοί που γράφουν με greeklish έχουν ξεχάσει (μάλλον) πώς να γράφουν σωστά Ελληνικά ή δυστυχώς βαριούνται τα Ελληνικά, πράγμα πολύ χειρότερο.

Τα greeklish ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 ως απόρροια της αδυναμίας των πρώτων υπολογιστών να αναγνωρίσουν την ελληνική γραμματοσειρά. Oι χρήστες των υπολογιστών και ειδικότερα του ίντερνετ έπρεπε, για να μπορέσουν να επικοινωνήσουν στέλνοντας ένα email, να δημιουργήσουν έναν εναλλακτικό τρόπο γραφής. Έτσι, άρχισε να χρησιμοποιείται το λατινικό αλφάβητο γνωστό σήμερα και ως greeklish. Αυτός ο τρόπος ήταν λειτουργικός, εύχρηστος και κατανοητός από όλους τους χρήστες. Η αλήθεια είναι, όμως, πως αυτό δεν κράτησε πολύ καθώς μετά από λίγα χρόνια προστέθηκε η Ελληνική γλώσσα στην ηλεκτρονική της μορφή (font). Αυτό δεν εμπόδισε τη χρήση των greeklish η οποία συνέχισε να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς μέχρι σήμερα. Κι αυτό γιατί πολύ απλά μας «βολεύει».

Ας δούμε τα λεγόμενα «θετικά» και «αρνητικά» του φαινομένου-μάστιγα των greeklish:

Θετικά:

- Γλιτώνεις χρόνο.

- Δεν μπορείς να κάνεις ορθογραφικά και συντακτικά λάθη γιατί απλά δεν υπάρχουν ανάλογοι κανόνες.

- Μπορείς να συνεννοηθείς άνετα με τους φίλους σου και οι γονείς σου να μην καταλαβαίνουν απολύτως τίποτα.

- Είσαι “in” και “cool”.

- Γράφεις σε οποιαδήποτε συσκευή χωρίς καμία δυσκολία και περιορισμούς π.χ. υπολογιστή, κινητό, ipad κ.λπ.

Αρνητικά:

- Ξεχνάς πώς να γράφεις στα απλά ελληνικά. Δηλαδή, κάνεις ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ανατρέχεις κάθε λίγο και λιγάκι στο Google ή απλά στο κινητό σου –στο T9– για να δεις τη σωστή ορθογραφία μιας λέξης. Κατάντια! Εν κατακλείδι, με τα greeklish κινδυνεύουμε να κάνουμε λάθη σε επίσημα κείμενα (εργασίες, βιογραφικό) και να γίνουμε εντελώς ρεζίλι. Κι άντε μετά να σε πιστέψει ο εργοδότης ή ο καθηγητής (καλά, κι αυτοί κάνουν λάθη) πως εσύ δεν είσαι ανορθόγραφος…

- «Πτωχεύει» και υπεραπλουστεύεται το λεξιλόγιο καθώς πολλές ελληνικές λέξεις δεν χρησιμοποιούνται λόγω «συντόμευσης» του λεξιλογίου των greeklish. t kns? (τι κάνεις;), tespa (τέλος πάντων), kl (καλά)

- Αλλάζουν η μορφή και τα χαρακτηριστικά της γλώσσας.

- Η εκτεταμένη χρήση των greeklish εκτός από ανορθογραφία μπορεί να προκαλέσει και δυσλεξία

- Εξασθενεί, έστω και έμμεσα, η εθνική μας ταυτότητα.

- Στη γραφή τους τα greeklish είναι αρκετά εύκολα, στην ανάγνωσή τους, όμως, είναι δυσανάγνωστα και κουραστικά –πολλές φορές– ακόμα και για τους πιο φανατικούς υποστηρικτές τους. Σαφώς, δεν αναφέρομαι στο chat του facebook αλλά σε μεγάλα κείμενα που εμπεριέχουν σημαντικά νοήματα.

Αξιόλογοι άνθρωποι του πολιτικού και του ακαδημαϊκού κόσμου έχουν τοποθετηθεί επάνω στο ζήτημα “greeklish”. Ένας από αυτούς είναι ο γνωστός σε όλους μας, καθηγητής γλωσσολογίας, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο οποίος μιλώντας στα Χανιά σε ημερίδα του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου για τη γλώσσα ανέφερε: «Εγώ θα έλεγα στον κόσμο που μας ακούει: “τη γλώσσα και τα μάτια σας’’. Θα έλεγα ότι σε ημέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουμε σε ό,τι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοσή μας και με τον πιο εύγλωττο τρόπο, η γλώσσα μας. Δεν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω απ’ όλα η γλώσσα είναι αξία. Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόμος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης. Αυτό μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά. Έχουμε ελληνικές γραμματοσειρές και μπορούμε, αξιοποιώντας το Διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά μέσα, να χρησιμοποιούμε τις ελληνικές γραμματοσειρές που έχουν το προτέρημα να δίνουν την εικόνα της λέξης, το οπτικό ίνδαλμα, και να μας συμφιλιώνουν με την ορθογραφία της λέξης και με τη σημασία της».

Δεν ξέρω ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο αλλά τα greeklish, σίγουρα κάτι αλλάζουν. Προσωπικά χρησιμοποιώ greeklish και πάρα πολλές φορές «πιάνω» τον εαυτό μου να παθαίνει ένα μίνι μπλακ άουτ και να μην θυμάμαι πώς γράφεται μια λέξη (εντάξει, δεν είμαι καθόλου υπερήφανη για αυτό). Άρα, κάτι πάει στραβά. Δεν είναι κάτι δύσκολο, απλώς για λίγο καιρό επιλέξτε ως γλώσσα γραφής τα Ελληνικά (alt+shift για όσους δε γνωρίζουν) και δείτε πώς «κυλάει». Μπορεί να είναι πολύ πιο απλό απ’ όσο νομίζετε. Ουσιαστικά, το πρόβλημα δεν είναι τα greeklish αλλά η αλόγιστη και άσκοπη χρήση που κάνουμε απλά και μόνο, επειδή αυτό κάνουν ΌΛΟΙ. Στην τελική «όλα είναι θέμα συνήθειας».

Εργασία

Αφού μελετήσετε τα παραπάνω κείμενα να γράψετε μια επιστολή που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα με την  οποία θα προσπαθήσετε με κατάλληλα επιχειρήματα να πείσετε τους συμμαθητές σας να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τα greeklish  στην  επικοινωνία  τους μέσω του  διαδικτύου  ή των γραπτών μηνυμάτων στα κινητά.

Greeklish

Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  12/04/2011 06:34

Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιμόνως και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται, κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμία αγωνία ορθογραφίας μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.

Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας -η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!

Απειλείται όμως η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;

Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μνμ (μήνυμα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα.

Είναι πλέον μάταιο να χαρακτηρίσουμε τα greeklish μία σύγχρονη μάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, οι νέοι θεωρούν δεδομένη τη γραφή κυρίως στα κινητά με αυτή τη μορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόμπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισμός του κακού μαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους νέους, να τους επηρεάσουμε και να τους δείξουμε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουμε τα greeklish.

Δεν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το μήνυμα που στέλνει στο φίλο του στην …καθαρόαιμη ελληνική γλώσσα.

Με την καμία…

Ο Πλάτων, ο Ισοκράτης και άλλοι καταδίκαζαν τη γραφή επειδή πίστευαν ότι αδυνατίζει τη μνήμη και ότι αποδίδει μόνο κατά προσέγγιση τον ενδιάθετο λόγο.

Η γραφή, τότε, ήταν η νέα τεχνολογία.

Ένα φαινόμενο εξαπλώνεται σε τέτοιο βαθμό για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί φανερά εξυπηρετεί ανάγκες και δεύτερον επειδή δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος που να αντιπροτείνει. Έτσι, λοιπόν, αντί να καταδιώκουμε τα greeklish ας ανακαλύψουμε τις ανάγκες που καλύπτoυν και ας θέσουμε απέναντι έναν πύργο, ψηλό, ατίθασο που θα διεκδικήσει το μυαλό και την ψυχή των νέων δίνοντάς τους προοπτική. Είναι παράλογο να ζητάμε από τους νέους να εγκαταλείψουν τα greeklish όταν αυτό που τους αντιπροτείνουμε είναι το απαρχαιωμένο επιχείρημα του Πλάτωνα.

Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο μέλλον μέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει μέσα από τα …τσιπάκια.

Ας μην υποτιμάμε την αντίληψη των μαθητών μας.

Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι;

Η ανησυχία των προβληματισμένων «ανορθόγραφων» ορθογράφων είναι αποστολή sms χωρίς αναφορά!

Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εμπνέει το μαθητή!

Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε μία με τα greeklish…


* Η Ελένη Νικολαΐδου είναι ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενημερωτικού δικτύου alfavita.gr

ΕΡΓΑΣΊΕΣ

1 Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος του κειμένου και πώς αυτό επιβεβαιώνεται;

2 Ποιο είναι το θέμα και ποια η κατευθυντήρια ιδέα σε αυτό το κείμενο;

3 Με ποια επιχειρήματα η συντάκτρια τεκμηριώνει τις θέσεις της;

4 Να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο θα εκθέτετε τις προσωπικές σας απόψεις για τη χρησιμοποίηση των  greeklish. Πιστεύετε ότι αλλοιώνουν την ελληνική γλώσσα ή όχι και γιατί;